Elk onderwerp kun je vanuit verschillende perspectieven bekijken -dit heet framen- naargelang van je opvattingen en bedoelingen.
Een anekdote: twee verkopers van schoenen worden naar Afrika gestuurd om daar nieuwe markten te verkennen. Drie dagen na hun aankomst belt de eerste naar zijn hoofdkantoor: "Ik kom met de eerstvolgende vlucht terug. Hier zijn geen schoenen te verkopen. Iedereen loopt op blote voeten." De tweede verkoper stuurt op hetzelfde moment een email naar het bedrijf: "Ongekende mogelijkheden hier. Nog niemand draagt schoenen."
Onderzoekers legden vijf frames bloot. Bij het lezen van deze frames dien je je bewust te zijn van de stigmatiserende kijk op kinderarmoede.
Frame 1: het onschuldige slachtoffer
"Het is toch erg, ik heb zoveel compassie met Sarah. Oharme dat kind."
Kinderen in armoede zijn per definitie onschuldig en niet
in staat zich uit de armoede te 'redden'.
Volwassen buitenstaanders worden emotioneel
aangesproken om medelijden te hebben.
Zij moeten beslissen of ze de zwakke, hulpeloze
kinderen zullen helpen om hen een betere toekomst te geven.
Frame 2: het blok aan het been
"Sarah? Als we nu niet ingrijpen, komt daar later niet veel goeds van."
Armoede zet een rem op de ontwikkeling
van het nu nog onschuldige kind. Daardoor wordt zo'n
kind-slachtoffer in z'n verdere levensloop een
last voor de samenleving. Het kan niet mee.
Het zal als volwassen geld kosten: als
werkloze, zieke, crimineel,... Om later erger
te voorkomen moeten we nu ingrijpen.
Dit mobiliserende frame gebruikt negatieve toekomstbeelden die zelfs angst oproepen: het maakt van kinderen een mogelijk risico, en roept om die reden op niet onverschillig te blijven.
Frame 3: de slechte ouder
"In Sarahs boekentas zit altijd een lege brooddoos. Maar ze draagt wel de nieuwste K3-schoenen."
De 'afwijkende' en 'foute' levensstijl of mentaliteit
van de individuele arme ouder(s) is de oorzaak van
van hun eigen armoede én die van hun
kinderen. Ze zijn lui, verkwistend, gebruiken
drugs, drinken, hebben verkeerde prioriteiten,
scheiden, ondernemen veel te weinig,...
Zij zijn de schuld en ze zijn zelfs een gevaar
voor het kind en de samenleving omdat ze hun
kinderen slecht opvoeden. Vandaar ook de
generatie-armoede: de kinderen nemen dit gedrag
over. Deze mensen zijn ook profiteurs.
Dit frame hanteert een wij/zij-denken: er zijn armen (negatief, niet 'normaal', niet gedisciplineerd) en niet-armen (positief, 'normaal', met discipline). Het velt ook een moreel oordeel: armen moeten de juiste, meer ondernemende levenswijze overnemen of anders op een andere manier 'gestraft' en gedisciplineerd worden. Sociale vangnetten daarentegen bevestigen hen juist in hun manier van leven. Dit is het frame van de individuele schuld.
Frame 4: de koorts
"Steeds meer kinderen zijn zo arm als Sarah. Er zit iets grondig fout met onze samenleving."
Kinderarmoede is een symptoom van een
samenleving met een probleem, zoals koorts bij
een lichaam. Blijkbaar werkt het immuunsysteem
(bv. de sociale zekerheid) niet (meer) zoals het hoort,
om welke reden ook. En dus is kinderarmoede vooral het
gevolg van de externe context: institutioneel, politiek,
economisch,....
Dit frame is er vooral een van professionals: academici, journalisten, verenigingen, politici,... Het heeft het niet over individuele 'schuld', wel over maatschappelijk oorzaken. De benadering is eerder 'technisch' en onpersoonlijk, en focust op het systeem van de sociale zekerheid. Cijfers en modellen die evoluties in beeld brengen, spelen er een belangrijke rol in. Professionals, beleidsmakers en leidinggevenden zijn aan de zet.
Frame 5: berekend altruïsme
"Och, arme Sarah en haar ouders. Ik ben bereid hen te helpen."
In de strijd tegen kinderarmoede is er veel hypocrisie. Hulp-
verlening dient vooral de doelstelling van niet-armen. Met het
geld betaalt men in de eerste plaats lonen van medewerkers en
gebouwen van organisaties. En de mensen 'kopen'
met hun steun gemoedsrust, of handelen vanuit
religieuze verplichtingen, of doen aan zelfpromotie, enz.
Er is een soort van armoede-industrie. Er moet een nieuwe
ordening komen in de samenleving, en een aanpak van structurele
kinderarmoede: door de uitwassen van het kapitalisme en
het besparingsbeleid te kortwieken, en zeker niet terug te keren
naar liefdadigheid oude stijl. Of omgekeerd: door het kapitalisme
alle bewegingsruimte te geven, waardoor er meerwaarde ontstaat,
armen hun lot zelf in handen nemen en het betuttelende middenveld
kan wegvallen. Mensen geven in alle vrijheid en uit vrije wil.
Eenzijdig perspectief
Frames zijn geen kwestie van goed of fout. Allemaal bevatten ze wel een grond van waarheid maar geen van alle dekt alle aspecten van kinderarmoede. Bovenstaande frames bekijken kinderarmoede eenzijdig en problematiserend.
In de volgende nieuwsbrief worden counterframes voorgesteld. Daarin schemeren perspectieven op een oplossing door. Je leest er met meer nuances over mensen die in armoede leven.
