Materiaal, hoeken, speelgoed
Kinderen kunnen genderstereotiepen erg bevestigen. 'De huishoek is voor meisjes, de bouwhoek voor jongens'. Een voorkeur voor een bepaalde hoek is uiteraard geen probleem, maar stimuleer de kinderen om in alle hoeken te komen. Zo komen verschillende competenties en gedrag aan bod. Je kan dit op verschillende manieren doen: eens een rotatiesysteem, herbenoemen van de hoeken (zo zal de huishoek of keukenhoek meer jongens aanspreken dan de poppenhoek.), flexibele hoeken met speelgoed in rollende bakken, een huis bouwen voor de barbiepoppen, ...
Laat neutraal speelgoed neutraal. Voorzie liever geen roze fietsen voor meisjes en blauwe voor de jongens of enkel prinsessen- en cowboypuzzels,.. maar zorg dat er ook neutraal speelgoed in deklas aanwezig is.
Kijk bewust naar de prenten en affiches die in de klas ophangen: welke visie op meisjes en jongens wordt er afgebeeld? Is er voldoende diversiteit in het beeldmateriaal zodat iedereen zich aangesproken voelt? Zorg voor een goed evenwicht tussen neutrale en genderstereotiepe afbeeldingen.
Groepjes maken
Deel de klasgroep niet op in jongens vs. meisjes, tenzij er een duidelijke aanleiding toe is. Maak liever groepjes op basis van neutrale criteria (alfabetisch, numeriek, spelletje, schoenen met en zonder veters,...).Meisjesspel-jongensspel: bij wijze van experiment laat je de jongens/ meisjes apart aan de slag gaan. Keer de traditionele rollen eens om: organiseer met de meisjes alleen een aantal activiteiten die over het algemeen meer jongens aantrekken en vice versa. Achteraf kan je dit met de kinderen evalueren: wat vonden ze ervan? Wat is er anders?
Interactie
Let op voor onbewust stereotiepe uitspraken:"Niet huilen, je bent toch een flinke jongen."
"Ik heb nieuwe glitterstiften, daar zullen de meisjes blij mee zijn."
"Heeft je mama die lekkere cake gebakken?"
Hoor je de kinderen genderstereotiepe uitspraken doen zoals "dit is (niet) voor meisjes!", kom dan tussenbeide. Corrigeer waar nodig en discussieer met de klas waarom iets al dan niet voor jongens/ meisjes is.
Gelijkenissen en verschillen tussen jongens en meisjes kan ook een thema zijn om in de klas rond te werken. Enkele uitgewerkte voorbeelden vind je HIER vanaf p.27.
Het educatieve pakket Lou is aanwezig in onze kleuterschool.
Boeken
Er zijn heel wat fantasierijke kinderboeken op de markt die op een verfrissende manier omgaan met gender en diversiteit. Klik hier voor enkele voorbeelden. Klik hier voor meer voorbeelden.Stereotiepe klassiekers hoeven natuurlijk niet uit de klas geweerd worden, maar kunnen bijvoorbeeld aanleiding geven tot een gesprek over jongens en meisjes. Hier kan je nog meer lezen over gender en kinderboeken.
De speelplaats
Onderzoek wijst uit dat jongens vaak een groter en centraler gedeelte van de speelplaats innemen, meisjes bezetten dan weer in groepjes de hoeken van de speelplaats.-Observeer: hoe wordt de speelplaats gebruikt en door wie? Wat kan beter?
-Zijn er ongelijkheden, grijp dan in: organiseer de speelplaats anders, baken terreinen af, spreek regels af,..
-Zorg voor voldoende diversiteit in het spelaanbod op de speelplaats: ballen, springtouw, rekkers, knikkerbaan, natuurhoek,...
-Stimuleer zowel jongens als meisjes om deel te nemen aan speelplaatsspelen: een voetbalwedstrijd met alle kinderen, een springtouw-wedstrijd met alle kinderen. En... organiseer niet alléén een voetbalwedstrijd...
Klastaken
Zorg ervoor dat er geen jongens- en meisjesopdrachten zijn maar vraag alle kinderen op te ruimen, banken af te wassen, zware spullen te dragen, ...Moederdag en vaderdag
Knutselwerkjes voor moeder- of vaderdag zijn nog vaak stereotiep. Waarom geen afwisseling brengen door een keukenschort voor papa te maken en een bladwijzer voor mama. Uiteraard kan je nog beter zoeken naar neutrale cadeautjes die niet naar een stereotiepe taakverdeling verwijzen.Hou ook rekening met alternatieve gezinsvormen: alleenstaande ouders, nieuw samengestelde gezinnen, 2 papa's of mama's.
Ouderparticipatie
Vermijd genderstereotiepe vragen bij ouderparticipatie (bv. we zullen mama's vragen om de kostuums te maken en de papa's om het podium te bouwen). Spreek steeds beide ouders aan.Probeer ook papa's te betrekken bij activiteiten / contacten waar meestal vooral mama's aanwezig zijn. Nodig nadrukkelijk beide ouders uit.
Sommige ouders maken zich zorgen wanneer hun kind atypisch gedrag vertoont. Van meisjes wordt over het algemeen getolereerd dat ze een 'halve jongen' zijn, bij jongens die zich graag verkleden als een prinses ligt dat vaak wat moeilijker. Wees je bewust van je visie hierop en de boodschap die je aan eventueel bezorgde ouders wil geven. Geef aan dat spelen met genderrollen normaal is voor kinderen en ga niet mee in stereotiepe uitspraken.
Aan de slag
Ik en de ander: een project rond rollenpatronen, holebi's, sexuele weerbaarheidMeisjes spelen met poppen, jongens met blokken: deze lesbundel kan je hier aanvragen
Doorbreken van gender en heteronormen: open boek
Genderklik in leermiddelen: een checklist voor leerkrachten
Genderklik in de kleuterklas: omgaan met verschillen, werken aan gelijkheid
Hijzijwijzer: gratis download
Er bestaat niet één juiste manier om een jongen of een meisje te zijn.
