Garages vragen nu monteurs met een grotere leesvaardigheid dan 15 jaar geleden omdat ze de werkboeken over hybride auto's moeten begrijpen.
Onderzoek toont aan dat begrijpend lezen voor de toekomst van een kind heel belangrijk is: niet goed kunnen begrijpend lezen houdt vrijwel altijd een kansarme toekomst in.
Begrijpend lezen begint reeds in de eerste kleuterklas! Mondelinge taalvaardigheid, woordenschat en geletterde ervaringen zijn goede voorspellers voor het latere begrijpend lezen (onderzoek van Nation). De vroege verschillen die dan al ontstaan moeten hier al preventief veel aandacht krijgen.
Problematiek
Ongeveer 30% van de leerlingen in het basisonderwijs heeft volgens Van de Broek moeite met begrijpend lezen. Voor 20% van de leerlingen is dit toe te schrijven aan onvoldoende vloeiend kunnen lezen. 10% kan de tekst vlot lezen, maar begrijpt deze niet.
Onderwijspraktijk
Het is nodig dat er in de onderwijspraktijk een duidelijk besef ontstaat dat begrijpend lezen kan onderwezen worden. Dit betekent goede expliciete instructie (20% van de les) en het geleerde toepassen (80% van de les). Tijdens het toepassen krijgen de leerlingen taak- en procesgerichte feedback. Hier voorgesteld in het model van Fisher en Frey:
Preventie
Om van een kind een goede begrijpende lezer te maken zijn alle klassen betrokken. Het is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van de kleuterleidsters en de leerkrachten van de lagere school.
Preventie is altijd effectiever dan remediëring. Daarom moet in alle klassen, van eerste kleuter tot zesde leerjaar aandacht zijn voor de competenties die het begrijpend lezen positief beïnvloeden:
- -Versterk de mondelinge taalvaardigheid. Taalvaardigheid is het fundament waarop begrijpend lezen steunt. In dat verband is het belangrijk dat kinderen van jongs af aan kansen krijgen om te spreken en te argumenteren.
- -Geef veel aandacht aan woordenschat. Eén van de bevindingen die het meest uit onderzoeken naar voren komt, is dat een beperkte woordenschat bijna altijd leidt tot slechte schoolresultaten. Een rijke woordenschat geeft een kind meer greep op zijn kennis van de wereld.
- -Zorg dat de kinderen vloeiend kunnen lezen. Kinderen die niet vlot lezen, kunnen hun aandacht onvoldoende op de inhoud van een tekst richten. Bovendien stagneert bij deze kinderen de woordenschatontwikkeling omdat vanaf het tweede leerjaar de woordenschatuitbreiding vaak plaats vindt door te lezen.
- -Herhalend lezen - waarbij dezelfde leestekst meerdere keren wordt gelezen - wordt dikwijls onderschat. Terwijl een meta-analyse van Thierren in 2004 al aantoonde dat herhalend lezen een van de meest effectieve methodieken is voor vloeiend lezen, wat dan weer het begrijpend lezen ten goede komt.
- -Motiveer de kinderen om te lezen. Plezier in lezen leidt tot meer lezen en een grotere woordenschat, wat vervolgens positieve effecten voor het begrijpend lezen heeft.
- -Maak tijd voor vrij lezen. Kinderen die op school tijd krijgen voor vrij lezen, leren dat lezen niet iets is wat je eens doet als je tijd over hebt, maar waar je echt tijd voor maakt, net omdat lezen belangrijk is.
Tot slot
Effectief begrijpend lezen vraagt om:
- Goed geprofessionaliseerde kleuterleidsters en onderwijzers. Goed leesonderwijs is het krachtigste middel om kinderen goed te leren begrijpend lezen èn om problemen met begrijpend lezen te voorkomen.
- Leesteksten van goede kwaliteit. Het is van belang dat de teksten voor begrijpend lezen goed geschreven zijn, inhoudelijk sterk zijn zodat de kinderen zin hebben om te lezen.
